De wereld om ons heen verandert, en daarmee ook de relaties die wij met mensen hebben. We leven steeds meer in het nu, kijken korter vooruit en maken ons minder zorgen over de toekomst.
We worden bewuster van onszelf en hoe we omgaan met de wereld waarin we leven. We beseffen dat we slechts één leven hebben. Normen en waarden veranderen, en onze wensen in relaties ook. We willen meer uit het leven halen, en verbinding wordt belangrijker dan de relatie zelf. Steeds vaker onderzoeken we of een open relatie bij ons past. Mensen worden zelfbewuster en realiseren zich beter wat ze in hun leven missen. Gevoel en emotionele beschikbaarheid worden steeds belangrijker. We handelen bewuster, eten bewuster, bewegen bewuster, en willen ook onze relatie bewuster ervaren. Mindfulness, yoga, meditatie, sport, persoonlijke ontwikkeling, en tijd maken voor het gezin, de relatie en onszelf, worden belangrijker.
Al deze veranderingen brengen een verschuiving teweeg in liefdesrelaties.
De relatie vroeger
Waar we vroeger de relatie als een vast gegeven ervoeren nadat we eenmaal ‘ja, ik wil’ hadden gezegd, is dat nu niet meer zo stellig. Kijk naar het aantal echtscheidingen. We beloven eeuwige trouw, maar is dat wel haalbaar? Vroeger waren relaties anders. Ik durf niet te stellen dat ze meer op liefde berust waren, maar ze waren wel anders. Waar we vroeger een duidelijke rolverdeling hadden tussen man en vrouw, doen mannen nu ook dingen die vrouwen doen en andersom. Die veranderingen beïnvloeden de kijk op relaties van nu. Denk aan gelijkwaardigheid of het doorbreken van rolpatronen.
Vroeger werd de relatie en het gezin gezien als de invulling van ons leven. Nu zijn ze meer een aanvulling op ons leven. Als die aanvulling niet biedt wat we zoeken, ontstaat er een uitdaging. Hoe maak je dat bespreekbaar?
Vaak zijn we bang om aan te geven dat we niet meer gelukkig zijn in onze relatie, of dat we ervaren dat de relatie ons beperkt in het geluk of gevoel dat we willen ervaren. Vaak wordt dit niet geuit omdat we de ander niet willen kwetsen of onzeker maken. We denken dat de problemen groter worden als we onze behoeften en verlangens uitspreken.
Omdat we bang zijn, drukken we onze onvrede en/of angst weg. Deze verdrukte gevoelens komen uiteindelijk als een grote donkere wolk of muur tussen jou en je partner te staan. Vreemdgaan of verliefd worden op een ander ligt dan ineens heel dichtbij.
Het kan ook zijn dat je niet in staat bent om echt door te dringen tot de ander, of dat je signalen afgeeft die de ander niet herkent. Dit creëert een emotionele afstand. Vanuit die afstand sluit je je meer af voor de ander, en word je kwetsbaar voor aandacht van een ander.
De tegenstrijdigheid
Aan de ene kant sluit je je af, maar aan de andere kant wil je (vaak onbewust) wel graag een gevoel ervaren en open je jezelf. Voor je het weet ervaar je kriebels bij een ander, welke je in eerste instantie negeert. De drang om die positieve gevoelens te ervaren is sterk. Als je niet oppast, zit je in een soort roes… je bent echt geraakt door iemand anders. Je krijgt conflicten met jezelf; je wilt jezelf iets gunnen en je niet beperken. Je leeft tenslotte maar één keer en je wilt jezelf niet tekortdoen. Misschien overtuig je jezelf dat het niet zo erg is, dat een keertje wel kan, dat het niets voorstelt… toch?
Eenmaal op deze weg, zonder de juiste voorkennis en vaardigheden, vervreemden mensen van elkaar. Het gevolg is dat mensen uiteindelijk vreemdgaan. Als dat eenmaal is gebeurd, en je de normen binnen de relatie hebt overschreden, gebeuren er veel dingen. Er ontstaat ruimte voor negatieve gevoelens en discussies.
Je normen en waarden die ooit zo belangrijk waren gaan onderuit en veranderen. Soms krijg je spijt en kun je jezelf niet meer in de spiegel aankijken. Je oordeelt over jezelf en tegelijkertijd voel je je fijn en van waarde.
Je kunt eigenlijk niet meer echt open zijn, behalve naar die ene echte vriend of vriendin. Binnen de relatie is er iets in gang gezet wat een grote complicerende factor wordt: het vertrouwen wordt geschonden. Je gaat ontkennen en de ander wordt op basis van gevoel wantrouwig. De klok is gestart met twee voor twaalf.
Maar eigenlijk kun je niet meer echt open zijn naar jezelf of je partner met wie je ooit besloot je leven te delen. Je partner heeft ineens iemand naast zich die niet open is. Misschien wel een typisch voorbeeld van een gesloten relatie, niet open kunnen zijn.
Een open relatie
Een stijgende trend is dat mensen steeds meer openstaan voor een vorm van een open relatie. Niet om met ‘Jan en alleman’ intimiteit te delen of seks te hebben, maar wel meer open dan wat we bij onze ouders en grootouders hebben gezien. Een andere vorm aangaan met je partner is echter niet eenvoudig. Hoe doe je dat en wat doe je dan? Daarnaast speelt het oordeel van de maatschappij over een open relatie nog een rol. Er heerst een beeld dat een open relatie betekent dat je met iedereen op een onveilige manier op een willekeurige plek in een onbekend en onfris bed belandt. Dit is natuurlijk onzin; je hebt daar zelf de controle over en doorgaans gaat het helemaal niet zo. De mate van wisselende partners in een open relatie ligt niet zo hoog als men denkt; dat beeld klopt niet.
De ontwikkeling is dat mensen steeds meer een open relatie willen, zodat ze zichzelf op meerdere vlakken met een selectieve groep mensen kunnen delen, op een veilige en open manier. Wel zit er verschil in wat mensen willen en wat ze proberen te vinden. De beweegreden is niet voor iedereen gelijk, en in de praktijk blijkt dit vaak anders te zijn dan mensen zelf denken. Vaak ligt er eigenlijk een identiteitsvraagstuk aan ten grondslag of een gevoel van niet gezien of gehoord worden.
Een open relatie
In mijn ogen is het omvormen van een “normale” relatie naar een open relatie goed haalbaar, hoewel het in het begin veel vraagt van de personen die naar een open relatie toe werken. Het belangrijkste om een open relatie goed te kunnen voeren is jezelf heel goed kennen, en daar schieten de meeste kandidaten tekort in het begin. Een goed zelfbeeld, een gezonde en stabiele eigenwaarde, en natuurlijk zelfvertrouwen zijn cruciaal. De praktijk leert dat dit vaak niet het geval is. Jaloezie, boosheid, verdriet, en onrust zijn daar kenmerken van. Daarnaast is het van belang dat de waarheid besproken kan worden en dat afspraken worden nagekomen. Als dat niet gebeurt, komt wantrouwen om de hoek kijken, en dan ontstaan pas de problemen. Maar dan moet je wel het concept waarheid kennen bijvoorbeeld.
Wat als er geen balans is
Als een van de genoemde waarden niet in balans is, is de kans dat het ‘misgaat’ een kwestie van tijd. Ik zie niet dat je een open relatie zomaar kunt starten als je in een ‘gesloten’ relatie zit. Je hebt daarvoor te weinig kennis. Wel kun je daar naartoe groeien als je dat zou willen, waarbij grote stappen nodig zijn op het gebied van persoonlijke ontwikkeling. Dat gaat stap voor stap en naast de eerder genoemde waarden is goede communicatie van enorm belang. Daarbij moet je wel begrijpen wat goede communicatie eigenlijk is.
De basis
Met een open relatie bedoel ik vooral een vorm waarbij je echt open kunt zijn naar de ander. Ik denk ook dat dat het uitgangspunt is van de open relatie zoals die in de volksmond wordt bedoeld (polyamorie). Je moet echt open naar elkaar kunnen zijn voordat je een ander in je (liefdes)relatie betrekt. Daarnaast moet je jezelf goed kennen en kennis hebben van de opbouw van een mens. Kern, gevoel, gedachten, emoties, blokkades, de kracht van angst, verbinding en emotionele beschikbaarheid zijn zomaar een aantal termen die je moet kennen, begrijpen, herkennen, en soms zelfs kunnen managen bij jezelf.
Wat mij opvalt is dat mensen bij een vriend of vriendin soms meer open zijn dan bij de liefdespartner. Dat doe jij waarschijnlijk ook. Maar ook hier geldt: doe jij wel wat je wil?
Een ander niveau
Je kunt jezelf en een relatie naar een ander niveau brengen als je dat wilt. Als je voor een meer open contact gaat, is de eerste stap meer open zijn in je huidige relatie. De vraag is of je dat ervoor over hebt, want dat vraagt veel van jou als mens. Wel is het zo dat je dan heel veel leert over jezelf, waar je in je leven veel, heel veel aan hebt.
Realiseer je tegelijkertijd dat als jouw partner komt met de vraag voor een andere relatievorm, dat niet betekent dat jij niet goed genoeg bent. Het betekent dat je partner meer zoekt in het leven dan wat hij of zij nu beleeft. Dat hoeft niet te betekenen dat een open relatie brengt wat je zoekt. Wat diegene zoekt, kan iets zijn wat hij of zij niet kan vinden, ook niet in een open relatie.
Een belangrijke vraag
Wat belangrijk is in mijn ogen, is de vraag: geeft de huidige relatievorm jou wel echt wat je zoekt, en zo niet, maak jij dat bespreekbaar, en komt er ook die verandering die jij graag zou willen? Zo niet, laat dan niet je vraag vallen, maar zoek een weg om tot de invulling van je verlangen te komen. Hulp kan zeker een mogelijkheid zijn, omdat het een gebied is waar je geen kennis van hebt.
Martin, Life- en Relatiecoach
