Gevoel, emotie en gedachte onderscheiden. Hoe dan?
Om dat te bereiken zit ik voornamelijk op de lijn van het gevoel van mensen, toets ik wat zij zeggen ten aanzien van hoe zij zich voelen. Vaak is dat vernieuwend omdat het iets is waar we ons maar nauwelijks bewust van worden gemaakt door de jaren heen. We worden doorgaans geschoold in weten, dat maken we van belang, voelen is een beetje het ondergeschoven kindje. Dan op een gegeven moment zit je tegenover mij en dan leer ik je hoe je meer bewust wordt van de gevoel en wat je ermee kunt. De één pikt dat snel op de ander minder snel, wat voornamelijk te maken heeft met wat we denken en ervaren. Mensen denken namelijk te weten wat de problemen zijn, totdat ze vast lopen, echt vastlopen. Dan blijkt dat wat we weten, niet maakt dat we begrijpen wat ons probleem nu eigenlijk is. Ik refereer ook wel eens aan Einstein en één van zijn uitspraken. Ik heb Einstein best hoog zitten, en ik denk niet dat ik slimmer ben, dus al hij al aangeeft dat: ‘Het’ niet te weten is, waarom zou ik ‘het’ dan proberen te weten? Het weten is in mijn ogen dus niet de richting die ik op ‘wil’. Maar als dat niet de richting is, wat is de richting dan wel? Voor mij is dat meer het verdiepen, het begrijpen, het kennen ban jezelf. En dat zit in mijn beleving meer naar binnen gaan bij jezelf, of nog beter gezegd, meer leven vanuit jezelf.
Zelfbewustzijn
Dat klinkt natuurlijk mooi, maar hoe doe je dat? Voor mij is staat het meer bewust worden van ‘jezelf’ hierin centraal. Meer bewust worden van hoe mooi een mens eigenlijk is. Als je die weg vindt, ga je ook ervaren dat het brein op veel, heel veel vlakken tekort schiet. Wat niet maakt dat het geen fantastisch ‘instrument’ is en dat we dankbaar mogen zijn dat we het hebben. Maar leven vanuit dat brein gaat je uiteindelijk niet geven wat je ‘zoekt’. Over het algemeen zoeken mensen uiteindelijk positieve gevoelens, zoals geluk, waardering en bijvoorbeeld, geen ‘weten’. Waarbij weten soms wel kan helpen om tot een gevoel te komen.
Om je meer bewust te worden van jezelf, kan kennis helpen. Kennis kan namelijk leiden tot begrip zodat je bepaalde dingen makkelijker kunt plaatsen en je het duidelijker voor ogen gaat zien. In mijn ogen is een belangrijk aspect daarin het kunnen onderscheiden van gedachtes, gevoelens en emoties. In de wereld waarin wij leven wordt dat veel door elkaar gehaald. We denken te weten wat we voor emotie voelen bijvoorbeeld. Maar wat zeg je dan eigenlijk?
Voor mij
Voor mij is het momenteel vrij duidelijk wat al die verschillen zijn. Ik zie het zo dat een gevoel heel puur is, een emotie een uiting is van een gevoel en dat een gedachte niets anders is als een oordeel of een conclusie, gebaseerd op een idee, ervaring of een gevoel. Bewust of onbewust en vervolgens ook weer allemaal losse aspecten zijn.
Maar hoe kun je onderscheid maken als je dat onderscheid nog niet ervaart? Dat gaat in mijn beleving niet, dus heb je iets te leren, en dat leren zit in de ervaring. Het onderscheid kunnen maken kun je leren door je bewust te worden van wat je ervaart op een bepaald moment. Wat in de praktijk goed werkt is dat ik mensen kan wijzen op het gevoel of de emotie die ze ervaren op het moment dat ik met ze in gesprek ben of hun partner. Wat je zelf kunt doen is er meer over lezen, of op bijvoorbeeld YouTube er filmpjes over te zoeken. Net als elke ontwikkeling geld hier ook hoe intensiever je ermee aan de slag bent, hoe sneller het gaat en hoe verder je komt.
Voorbeeld
Als voorbeeld zou je gevoelens als ‘frustratie’ of ‘tegenslag’ kunnen nemen. Zo denken we bijvoorbeeld dat frustratie een gevoel is, maar is dat zo? En als dat zo is, waardoor ontstaat dat dan? Wat is frustratie nu eigenlijk? We hebben er allemaal mee te maken, en eigenlijk weten we helemaal niet wat het is, en waardoor het ontstaat, bijzonder toch?
Voor mij is frustratie meer een gevolg van het hebben van een denkbeeld of een verwachting welke in de praktijk anders verloopt. Dan zou je je dus in mijn beleving kunnen afvragen of het wel werkelijk een echt gevoel is.
Voor mij is het echte gevoel heel, puur en zuiver, terwijl ik het herkennen van dat gevoel heb moeten aanleren. En als je eenmaal je gevoel leert kennen ga je de aard ervan zien. Dan ga je begrijpen waarom andere invloed op jou hebben en ga je aanvoelen wat een ander voelt. Je gaat zelfs leren onderscheid te maken in het gevoel van jezelf en dat van een andere en dat gevoel soms ook wordt overgenomen.
Groepsdieren
Waar we in mijn ogen snel aan voorbij gaan is dat mensen groepsdieren zijn. We reageren op elkaar en nemen een gevoel over. Kijk eens naar een groep herten, als er een schrikt, schikken ze allemaal. Dat doen wij ook zonder dat we ons daarvan bewust zijn. Als je partner boos is wordt jij boos, als je partner vrolijk is wordt jij vrolijk. We nemen een gevoel over, althans, we reageren onbewust op het gevoel bij de ander. Dat gaat vaak zo snel, dat je er echt helemaal geen idee bij hebt.
Krijg jij een gevoel?
In veel gevallen denken we ook dat we een gevoel krijgen. Luister eens naar die liedjes op de radio. De een geeft liefde aan de ander etc. In mijn ogen werkt het helemaal niet zo. Jij als mens hebt al liefde in je, de ander is alleen jouw trigger. Als je de ander ziet ervaar je liefde, maar je krijgt geen liefde. Ikzelf heb dat ervaren tijdens mijn depressie, ik moest zelf knokken voor het goede gevoel waardoor ik kon herstellen. En nu ben ik niet depressief meer, en nu zou ik het gevoel wel krijgen? Wat ik daar leerde is verantwoordelijkheid nemen voor het eigen gevoel, iets wat maar weinig mensen doen, omdat ze het niet hebben geleerd.
Wat kun je doen?
Een van de stappen die ik maak is dat ik mensen meer bewust maak van gevoel, wat het is, hoe het werkt, waarom het er is en wat we ermee kunnen.
- Dat start vaak met het bewust worden van wat je zintuigen waarnemen, zonder te denken. Alleen observeren, niet oordelen. Pak je koffie de volgende keer eens op, en voordat je dat doet, bereid je eens voor dat je werkelijk even de temperatuur wil voelen in je vingers van het kopje of het bekertje. Als je dat probeert zul je direct ervaren dat je brein wil oordelen, is het warm of koud. De uitdaging is het bij het voelen te blijven, enkel bij het voelen.
- Of voel eens opnieuw aan de structuur van een hout of het leer. Wat voel je dan?
- Wat je helpt in het process van zelfbewust worden, is vertragen. Als je de tijd neemt voor dingen, door bijvoorbeeld letterlijk alles 20% in snelheid te vertragen, ga je het anders ervaren. Dat ontstaat omdat je jezelf opnieuw gaat uitdagen.
- Daarnaast helpt het om goed te luisteren naar jezelf en de ander. Wat zeg je nu eigenlijk en waarom zeg je dat? Je kunt bijvoorbeeld wel roepen en ervaren dat je heel boos bent, maar is dat wel zo? En is boosheid dan een gevoel of een emotie? En is de ander verantwoordelijk dat jij boos doet?
- Ook is het van belang om in het gevoel onderscheid te gaan begrijpen. Zoals wat voel ik eigenlijk als een sfeer voel, wat voel ik als ik denk of wat voel ik zintuigelijk met mijn vingers. Beide raken in mijn optiek het zelfde systeem, maar wel op een andere manier.
Emotie is een gevolg
Een andere stap ik dat ik mensen ook bewust maak van wat Emoties zijn en hoe je ze kunt herkennen. Zoals bijvoorbeeld boosheid, of verdriet. Je kunt heel boos zijn op iemand omdat jij ervaart dat die jouw vertrouwen heeft geschonden. Dan doe je boos en is dat je uiting, het gedrag, maar diep van binnen wordt je geconfronteerd met het vertrouwen in jezelf. Je bent bijvoorbeeld bang dat jij niet meer leuk of aantrekkelijk genoeg bent. Je doet dan boos, maar je bent bijvoorbeeld bang. Waarbij jij zou kunnen omschrijven dat angst dus het gevoel is.
Een andere mooie emotie is verdriet. We kunnen heel verdrietig zijn, diep intens verdrietig en voor je het weet denk je dat je dat niet wil zijn. Je hebt wellicht geleerd dat huilen niet ‘ok’ is. En weet je eigenlijk hoe het komt dat je dat hebt geleerd? Waarschijnlijk is dat ontstaan omdat de mensen die naast jou staan niet echt met die emotie om kunnen gaan. En omdat zij dat niet kunnen of lastig vinden, zeggen ze tegen jou dat je niet verdrietig ‘moet’ zijn.
Maar realiseer jij je ook dat verdriet de enige emotie is om emotionele pijn los te kunnen laten? De enige emotie om je diep van binnen lichter te voelen? Met andere woorden, als jij niet echt verdrietig bent of durft te zijn kun je dan wel verder komen in jouw persoonlijke ontwikkeling?
Conclusie
In mijn ogen hebben we doorgaans een zeer, zeer beperkt idee van hoe een mens in elkaar zit, omdat ons niet geleerd wordt om bewust te zijn van onszelf. Ons wordt geleerd om hoofdsteden te onthouden, provincies te kunnen benoemen, de wereld te begrijpen en geschiedenis te weten. Maar hoe goed kennen we onszelf? Hoe bewust zijn we van onszelf? En als we onszelf niet helemaal begrijpen, waarom oordelen we dan over een ander?
Daag jezelf uit om meer van jezelf te gaan ervaren. Wordt je bewust van een simpel verschil zoals een gevoel, een gedachte en een emotie, dan ga je jezelf beter begrijpen, zul jij minder snel oordelen, en zal een ander minder snel oordelen over jou. Dan wordt je leven fijner, komt er meer ruimte voor de beleving van geluk, ook een gevoel wat al in jou zit.
Zelfbewustzijn als Life- en Relatiecoach