Relationele verandering en de impact daarvan
Mensen veranderen, dat weten we. Je hebt doorgaans alleen geen idee hoe, wat en wanneer de mensen veranderen. Logisch, dat is je namelijk niet geleerd. Je leert waar Maastricht of Groningen ligt. Maar wat is jou geleerd over eigenwaarde, zelfbeeld, gevoel, gedrag? Is jou geleerd jezelf te zijn en wat dat dan is en hoe je dat doet? En wat zeg je eigenlijk als je tegen een ander zegt: Wees gewoon jezelf.
We hebben kennis tekort op dit vlak, daarvandaan ook een tekort in kennis op de verandering van ons “soort, de mens”. Ik heb het over relaties, tussen mensen. Als mensen veranderen, is het logisch om aan te nemen dat relaties ook veranderen.
Mensen veranderen, en dus relaties veranderen. En als relaties veranderen, wat verandert er dan eigenlijk? Dat vooral gericht op ‘Wat verandert er NU?’. Wat voor relatie heeft mijn kind nu eigenlijk met een liefdespartner en hoe verhoudt dat zich tot de relatie van ‘TOEN’?
Om daar een beeld bij te geven, ga ik een beetje generaliseren om het overzichtelijk te houden. “Grappig 😊. Als ik dat woord “generaliseren” zo opschrijf als coach, voel ik gelijk de aversie in mij opkomen. “Generaliseren”, alsof mensen gelijk zijn? Haha..maar goed, terug naar de les 😊”
Begrip vanuit kennis
Om de verandering van een relatie te begrijpen, moet je eigenlijk weten wat een relatie is. We roepen wel; ik heb een relatie, maar wat heb je als je een relatie hebt? Ik stel die vraag om mensen bewust te maken van wat ze zeggen, maar doorgaans krijg ik geen antwoord. In mijn ogen is een relatie op te splitsen in de woorden verbinding en cultuur. We voelen ons gevoelsmatig aangetrokken of verbonden en passen ons gedrag aan op de heersende cultuur. Dat maakt dat relaties per cultuur anders worden ingevuld.
De kernwaarden van het woord ‘relatie’ veranderen
Als mensen het over een relatie hebben, zie ik dat we het woord ‘relatie’ momenteel meer en meer op een andere manier gaan invullen. De verbinding wordt belangrijker dan de bestaande cultuur (normen en waarden). We gaan meer onze eigen behoeftes en verlangens invullen en maken de invloed van de cultuur van minder belang, waarbij dat alweer voor een culturele verandering zorgt. Wat weer voor een versnelling van de verandering zorgt.
Ter Illustratie Een ‘generaliserend’ voorbeeld:
Zo hadden mensen 60 jaar geleden relatie omdat dat zo ging; je vond iemand leuk en je ging daarmee verder. Je dacht verder niet echt na. Je ging met die ander verder en beloofde bij die ene partner te blijven voor de rest van je leven “in voor en tegen spoed”. Alsof je wist wat je zei??
Hoe dan ook, of je het nou leuk vond of niet, je bleef bij elkaar, zo hoorde het. Verantwoording nemen voor elkaar, zorgen voor elkaar. Veel van ons zien dat nu nog zo, zo hoort een relatie te zijn, en je moet doen wat hoort. (Normaal doen)
Echter zaten die mensen vroeger in veel gevallen ook vol ongenoegen in een relatie. Frustratie binnen de relatie wordt dan een logisch gevolg. Die frustratie hoopt op en komt er op een gegeven moment uit. En dat gebeurde cultureel gezien, niet bij een coach of therapeut. Dat was zwak/vreemd/spannend/niet nodig. De kans is groot dat jijzelf daar ook moeite mee hebt.
Nee, in veel gevallen werd die frustratie geuit op de ander, het gezin, of een kind binnen dat gezin, met verschrikkelijke gevolgen. Waarbij jij zelf al beelden genereerd, zonder dat ik dat hoef toe te lichten. Maar, zo hoorde het te zijn….dat was toen ‘normaal’. Om nog maar niet te spreken van hoe het daarvoor ging, hoe vaak daar de man van huis was bijvoorbeeld. En dan kwa beeld vorming, over hoe relaties veranderen, in die 2,800.000 jaar, mocht een vrouw sinds 1919 stemmen. Toen kwam er een lijn van gelijkwaardigheid.
Een gevolg
Alcohol werd in die tijd waarin frustratie toenam vaak een toevluchtoord. Ik weet dat omdat dat ervoor zorgt dat ik mijn praktijk de kinderen van dergelijke relaties tegenover mij heb zitten. Vanuit mijn ervaring is het niet ongebruikelijk dat dit plaatsvond. Soms zelf bij de beide ouders. We geven dan vervolgens makkelijk de schuld aan de ouder da die teveel dronk, of “er niet was voor het kind”. We oordelen dan snel: Het is niet goed wat hier gebeurt, neem je verantwoording. Waarbij we onze eigen, soms narcistische houding, even buiten beschouwing laten. Ook vaak weer omdat we niet eens echt weten wat dat is en hoe we dat bij onszelf zouden kunnen herkennen.
Maar stel je eens voor; je zit zelf in een relatie die jij als zeer onprettig ervaart en je bent overtuigd dat je niet weg kan en je kunt het niet meer oplossen, omdat je alles al hebt geprobeerd. En elke dag opnieuw word je met zeer negatieve gevoelens geconfronteerd. Is een vlucht in alcohol dan echt zo vreemd?
Nu denken we dan; je moet binnen de relatie praten, iets bespreekbaar maken. Maar wat nu als je niet geleerd hebt om te praten? Wat nu als je eigenlijk helemaal niet weet wat er aan de hand is? Wat nu als jij niets hebt meegekregen over zelfkennis? Wat nu als je niet geleerd hebt je gevoelens te omschrijven, je vocabulaire tekort schiet of domweg te bang geworden bent voor de ander, of het oordeel van de maatschappij?
Tegenwoordig
De sociale acceptatie van scheiden is momenteel een uitweg geworden. Goed om erger te voorkomen, maar vaak ook niet echt een oplossing, omdat een scheiding geen probleem oplost; je hebt er alleen minder mee te maken. Doorgaans worden problemen groter na een scheiding, zeker in het begin. Echter heb jij er minder mee te maken dus ervaar je het minder, maar de kinderen in veel gevallen juist meer. Dat ontstaat omdat de balans weg valt bij een scheiding. Je houdt elkaar niet meer in balans, je gaat meer je eigen weg, dus de verschillen worden groter. Omdat juist de scheiding vaak ten grondslag had dat er een verschil werd ervaren. Niet erg, maar bedenk eens wat je dan je kinderen gaat leren.
Als je dat beeld van ‘vroeger’, waar mensen bij elkaar ‘moesten’ blijven naar nu brengt, doen mensen het heel anders. Zeker de jongere generatie. Meer en meer gaan mensen nu een relatie aan omdat het iets toevoegt aan het leven, maar we cijferen onszelf niet meer weg voor die relatie. Meer en meer komen we voor onszelf op (wat dat ook moge zijn, ook dat is ons niet geleerd). De relatie moet leuk zijn, het moet iets toevoegen aan ons leven en het is geen invulling meer van ons leven. Het is meer en meer een aanvulling. We gaan minder ons best doen, het moet natuurlijker zijn. En als mensen ook gedurende het leven veranderen, inzichten toenemen, kennis makkelijker voor handen is en we meer vanuit gevoel en ervaring gaan leven, hebben we voor jou 10 anderen.
De huidige generatie legt veel meer aandacht op de verbinding hebben met een partner, als het hebben van een partner. Als ik de verbinding niet kan ervaren, krijgt de partner minder waarde. We kiezen meer en meer om invulling te geven aan onze eigen behoeften en verlangens in plaats van die van de ander.
Onbegrip van de ouder
Dit is iets wat de oudere generatie niet weet/begrijpt. Vanuit dat onbegrip volgt echter vaak het oordeel. Eigenlijk heel simpel; jij als ouder hebt iets geleerd, je denkt dat dat goed is en vanuit dat beeld ga je tegen je kinderen zeggen wat zij moeten doen. Wat je vergeet is dat de wereld waar zij mee te maken hebben heel anders is als de wereld waar jij mee te maken had. De relatievorm die jij kent, is door de versnelling van de maatschappij verouderd.
Hiervan zijn mensen zich vaak niet bewust. Ze hebben geen idee; het is namelijk niet aangeleerd. Het gevolg is dat er richting het kind (onbewust en ongewild) een oordeel wordt gevormd; wat het kind doet is niet te begrijpen en eigenlijk “niet Oké”.
Daarbij voelt het kind dat het niet geaccepteerd wordt in het gedrag door de ouder. Het kind ervaart afwijzing door de ouder vanuit onbegrip. Het kind voelt dit in de hartstreek, diep, intrinsieke afwijzing, machteloosheid, wanhoop en verdriet.
Jammer, want wil jij als ouder dat je kind doet wat je vraagt, of wil je dat het zich door jou begrepen voelt? Wat is opvoeden nu eigenlijk, hoe wil je dat doen, hoe doe je het en wanneer stopt dat? Een hele andere vraag, maar dat past wel in deze context.
Wat kun je doen?
Jij als ouder hebt een belangrijke invloed op het geluk wat het kind kan ervaren in zijn of haar leven. Dit wordt ongelofelijk vaak onderschat! Probeer met je kind in gesprek te gaan en je open te stellen voor de verandering van de maatschappij. Kijk eens naar de relatie/situatie van jouw opa en oma..was die beter dan die van je ouders? En de relatie van je ouder, was die beter dan die van jou? Of niet? Was dat eigenlijk beter en wat is beter dan? Vraag je kind eens waarom het de keuzes maakt die het maakt en laat het oordeel achterwege. Zet de nieuwsgierigheid knop aan en laat die van het oordeel eens achterwege. Misschien kun je er iets van leren in plaats van het af te wijzen. 😊 Om dat op gang te helpen, reik ik je twee vragen aan die je aan het kind kunt stellen:
Wat brengt deze manier van leven jou?
Hoe zou je willen dat ik mij opstel naar jou en de mensen die jij liefhebt?
Jij als kind kunt ook iets doen. Realiseer je dat je ouders het goed met je voor hebben. Tegelijkertijd refereren ze vanuit een ander/ouder denkbeeld. Realiseer je dat de veranderingen voor hen heel groot zijn. Ze kennen die relationele vrijheid niet. Het gemak waarin je een ander kunt ontmoeten en hoe toegankelijk die ander voor jou is. Daarnaast heeft het brein één hele belangrijke eigenschap: alles wat het brein niet kent, is een potentiële bedreiging (overleven). Deze relatievorm kennen je ouders niet, dus is het een bedreiging. Het voelt voor hen ongemakkelijk, ze zijn bang dat je jezelf tekort doet terwijl jij juist meer waarde beleeft. Je kunt hen helpen tot begrip te komen door in gesprek te gaan. Daarin zijn in mijn ogen twee vragen heel belangrijk:
Wil je mij begrijpen?
Ben je bereid je eigen denkbeeld 1 week op de achtergrond te plaatsen?
Martin Goedknegt,
Coach in Zelfbewustzijn
