Om te kunnen bepalen of ik jou kan helpen met jouw relatie, heb ik hieronder wat uitgeschreven zodat je daar zelf een wat beter beeld bij kunt vormen.
Ik kan sowieso helpen, maar de vraag is of je je kunt vinden in mijn visie op een relatie of niet.
Dat helpt jou om een beter gefundeerde keuze te maken, omdat ik tijdens het proces dat we aangaan hier vanaf het eerste tot het laatste moment naar zal verwijzen.
Hoe zie ik het?
Ik zie dat mensen zich verbinden aan elkaar, en op bepaalde momenten in elkaar versmelten – bijvoorbeeld in seks, of wanneer ze gelijktijdig een passievol moment delen, of in verzoening of heling.
De relatie op zich is voor mij een concept, een gedachte waar het ego – jouw ego – veiligheid aan ontleent. We zeggen dan bijvoorbeeld, als het moeilijk wordt voor onszelf: “Jij mag dit niet,” of “Jij moet het anders doen,” want wij hebben een relatie. Of: “Je mag dit niet, want ik hou van jou.” Vaak zie je dan de machteloosheid of onmacht zichtbaar in de ogen. De relatie is daarmee een soort kader om de verbinding heen, bedoeld om het gevoel van onveiligheid te sussen.
Hoe ontstaat zoiets?
Die onveiligheid ontstaat doorgaans omdat je in je jeugd niet hebt ervaren wat je eigenlijk had moeten ervaren. Dat komt voort uit een tekort aan emotionele beschikbaarheid van de ouder. Zij wisten niet beter – zeker als je kijkt naar de kennis die er nu is, en toen nog niet was. Er wordt dan op sociaal, gevoelsmatig en emotioneel vlak niet geleverd wat het kind werkelijk nodig heeft – het kind dat je zelf was. Dat kind groeit dan op in sociaal-emotioneel karige grond, met alle gevolgen van dien.
Het kind – vaak ook de ouder – is zich hier totaal niet van bewust, zelfs niet als het met mij in gesprek gaat. Ik hoor dan in bijna alle gevallen: “Ik heb een goede jeugd gehad.” Maar ik weet – doorgaans na een paar vragen – in hoofdlijnen wat er gemist is in de opvoeding van de volwassene die nu tegenover mij zit. Daar start dan een deel van mijn rol: het aanleveren van inzicht.
Het huwelijk
Over het concept van relatie heen zie ik nog een zwaardere vorm van ‘recht’ ontstaan, en dat is het huwelijk. We zijn getrouwd, dus… jij moet… Het huwelijk wordt dan een systeem waaraan recht wordt ontleend om ons eigen ongemak – of eigenlijk onze angst, onzekerheid, eigenwaarde of gebrek aan vertrouwen – te compenseren. Dat gebeurt grotendeels onbewust, en we noemen dat dan liefde.
De impact van gemis
Vanuit het idee dat je in je opvoeding iets hebt gemist, maak je op latere leeftijd vaak een partnerkeuze die invulling gaat geven aan de punten die je ouders niet hebben kunnen leveren, zodat het beter voelt. Dan voel je je goed, of zelfs euforisch – je ervaart iets wat je eerder niet hebt ervaren. Die euforie kan zomaar verward worden met gevoelens van verliefdheid.
Het kan zelfs zó goed voelen dat je onbewust verslaafd raakt aan de ander, alsof je hele wereld instort als je partner vertrekt. En je hebt dan ook nog het idee dat dat normaal is – in de zin dat iedereen dat in dezelfde mate ervaart als jij. Maar dat is niet waar. Dit verschilt enorm. Ook al spreken we allemaal uit dat we iets als moeilijk ervaren, we wegen nooit echt af hoe moeilijk ieder individu dat daadwerkelijk ervaart.
Dat gesprek wordt zelden gevoerd. En áls het wordt gevoerd, zul je merken dat daarin grote verschillen zitten. Die verschillen kunnen, bij een emotioneel nog niet volgroeid persoon, zomaar weer leiden tot nieuwe angsten of frustraties. Dus misschien maar goed dat dat gesprek meestal niet wordt gevoerd :)
Dit soort relaties – met een dergelijke onbalans in emotionele tekorten – hebben duidelijke kenmerken.
Vaak zie je dan bijvoorbeeld dat iemand zichzelf wegcijfert in de relatie, ten gunste van de ander. Of dat een hoge mate van jaloezie als heel gezond wordt ervaren. Maar dat kan er zeker toe leiden dat de ander niet het leven kan leiden dat hij of zij eigenlijk zou willen leiden. Wat vervolgens ook weer wordt geaccepteerd, of als normaal wordt gezien.
In plaats van hun eigen emotionele staat van zijn te verrijken, zoeken mensen een partner die de karige grond die ze innerlijk ervaren, voor hen verrijkt. Wat er dan gebeurt, is dat er afhankelijkheid ontstaat: ik heb jou nodig om mij beter te voelen.
Wat gebeurd er bij druk?
Als er dan druk komt op die verbinding – dus als de onzekerheid toeneemt of de ander misschien niet meer voor je kiest – dan gaat het ego regeren. Bijvoorbeeld: je partner heeft persoonlijk contact met een ander.
We gaan dan dingen doen waar we eigenlijk niet meer voor onszelf in kunnen staan. Met alle gevolgen van dien.
Dat zijn vaak schadelijke acties, of acties van dien aard dat ze niet meer te herstellen zijn.
Die acties kunnen ogenschijnlijk leiden tot een oplossing, maar vaak is spijt achteraf het gevolg.
Dat gevolg zal echter door de één sneller vergeten worden dan door de ander – die dergelijke situaties vaak nog jarenlang blijft terughalen, eigenlijk omdat de wond die is ontstaan niet geheeld wordt.
Tot frustratie van degene die sterk invloed had op die situaties: die had in het begin spijt en empathie, maar baalt later als een stekker dat de “oude koeien” steeds weer uit de sloot worden gehaald.
Dit wordt vaak afgedaan met iets als: “Ik heb jou 25 jaar goed behandeld, dus dat ik je nu zoveel pijn heb gedaan, kan toch niet echt een probleem zijn?”
De andere relatie vorm
Hoe ik een goede relatie zie, is dat het woord relatie plaatsmaakt voor – of direct wordt aangevuld met – het woord verbinding.
Die verbinding is een gevoel, vergezeld van een ervaring van gelijkwaardigheid. Niet omdat een van de twee zegt dat de relatie gelijkwaardig is, maar omdat beide partners daadwerkelijk gelijkwaardigheid ervaren. En dat blijkt in de praktijk nogal eens anders te liggen.
Om dat te kunnen bereiken moet je volop met jezelf in ontwikkeling zijn.
Je moet de tekorten die tijdens de opvoeding zijn ontstaan kunnen herkennen, en begrijpen wat de impact daarvan nu is – in je relatie of verbinding. Als je dat begrijpt, kun je er alsnog iets mee doen, hoewel ik ook zeg dat dat absoluut niet makkelijk is.
Als je dat doet, verschuift het idee van een relatie als invulling van je leven naar een vriend(in)+ als aanvulling op je leven. Een vriend(in)+ met wie je veel deelt, met wie je graag samen bent, maar die je óók kunt liefhebben als die iets anders in het leven wil ervaren dan jij – waarin grenzen te definiëren zijn.
Er ontstaat dan een andere balans tussen verbinding en authenticiteit. Ook het concept van identiteit verandert in een dergelijke relatie: je kunt vaker in de ik-vorm spreken en minder in de wij-vorm.
Je kunt ook grenzen definiëren waarop je zegt: dat kan. Maar dan rijst de vraag: waarom is die grens er? Is dat angst, bezit, claim – of liefde?
De gevoelsmatige verbinding waar ik op doel, is in mijn ogen gebaseerd op een platform van waarheid.
Die waarheid bereik je door eerlijk te zijn, wat pas lukt als je de angst voor de reactie van de ander wegneemt – of in elk geval verlaagt. Dat betekent dat je geen geheimen hebt voor elkaar, en dat je je écht op alle vlakken veilig kunt voelen bij elkaar.
Daarnaast is er ruimte voor vrijheid, en ben je in staat je partner te ondersteunen in de ontwikkelingsbehoeften die hij of zij heeft. En als je het daar moeilijk mee hebt, dat je dat onder ogen komt – bij jezelf.
Alles wat hiervan afwijkt, is in mijn ogen groeipotentieel naar een betere verbinding.
En dat is nog te overstijgen door toe te werken naar een spirituele relatie: door pijn of moeilijkheden te zien als signalen voor je eigen helingsproces.
Martin, Zelfbewustzijn
